Kanda Chal Anudan: महाराष्ट्रातील कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी एक आनंदाची बातमी समोर आली आहे. राज्य सरकारने ‘एकात्मिक फलोत्पादन विकास अभियानांतर्गत’ (MIDH) कांदा चाळ उभारणीसाठी ६० कोटी रुपयांचा निधी वितरित करण्यास हिरवा कंदील दिला आहे. केंद्र सरकारकडून प्राप्त झालेल्या दुसऱ्या टप्प्यातील हप्त्यामुळे आता रखडलेल्या अनुदानाचा मार्ग मोकळा झाला असून नवीन अर्जांनाही गती मिळणार आहे.
या लेखामध्ये आपण कांदा चाळ योजनेचे स्वरूप, मिळणारे अनुदान, पात्रता निकष आणि अर्ज करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया सविस्तर पाहणार आहोत.
कांदा चाळ योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट
कांदा हे नाशवंत पीक असल्याने बाजारभाव कमी असताना शेतकऱ्यांना तो साठवून ठेवता येत नाही. परिणामी, कवडीमोल भावात कांदा विकावा लागतो. कांदा चाळीमुळे शेतकरी आपला माल सुरक्षित साठवू शकतात आणि जेव्हा बाजारभाव वाढतात, तेव्हा त्याची विक्री करून अधिक नफा मिळवू शकतात. विशेष म्हणजे, या योजनेत लसूण साठवणुकीसाठी देखील अनुदान दिले जाते.
किती मिळते अनुदान? (Subisdy Structure)
या योजनेअंतर्गत ५ टनांपासून ते १००० टनांपर्यंतच्या क्षमतेसाठी अनुदान उपलब्ध आहे. त्याचे गणित खालीलप्रमाणे आहे:
- लहान कांदा चाळ (५ ते २५ टन): २५ टनांपर्यंतच्या चाळीसाठी प्रति टन ८,००० रुपये खर्च अपेक्षित धरला जातो. यावर ५०% अनुदान म्हणजेच प्रति टन ४,००० रुपये दिले जातात.
- जास्तीत जास्त लाभ: २५ टनाच्या चाळीसाठी शेतकऱ्याला १ लाख रुपयांपर्यंत अनुदान मिळू शकते.
- मोठे प्रकल्प (५०० ते १००० टन): मोठ्या साठवणूक प्रकल्पांसाठी अनुदान मर्यादा वेगळी आहे. ३० लाख रुपयांपेक्षा जास्त किमतीच्या प्रकल्पांसाठी बँकेचे कर्ज घेणे अनिवार्य आहे.
योजनेसाठी आवश्यक पात्रता आणि अटी
अनुदान मिळवण्यासाठी सरकारने काही महत्त्वाचे निकष लावले आहेत: १. जमीन मालकी: अर्जदार शेतकऱ्याच्या नावावर स्वतःची शेतजमीन असावी. २. सातबारा नोंद: ज्या गटामध्ये चाळ बांधायची आहे, त्या गटाचा सातबारा अर्जदाराच्या नावावर असणे आवश्यक आहे. ३. ई-पीक पाहणी (सर्वात महत्त्वाचे): तुमच्या सातबारा उताऱ्यावर ‘ई-पीक पाहणी’ द्वारे कांदा किंवा लसूण पिकाची नोंद असणे अनिवार्य आहे. या नोंदीशिवाय तुमचा अर्ज अपात्र ठरू शकतो.
आवश्यक कागदपत्रे (Documents List)
अर्ज करताना आणि निवडीनंतर खालील कागदपत्रे तयार ठेवा:
- ७/१२ उतारा आणि ८-अ उतारा.
- कांदा चाळीचे इंजिनिअरने तयार केलेले अंदाजपत्रक (Estimate) आणि आराखडा (Map).
- विहित नमुन्यातील हमीपत्र आणि बंदपत्र.
- आधार कार्ड आणि बँक पासबुकची झेरॉक्स.
- जातीचा दाखला (लागू असल्यास).
अर्ज प्रक्रिया: ऑनलाईन अर्ज कसा करावा?
कांदा चाळ योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अत्यंत पारदर्शक आणि ऑनलाईन आहे:
- पोर्टलला भेट द्या: सर्वात आधी MahaDBT Farmer Scheme या अधिकृत पोर्टलवर जा.
- नोंदणी: जर तुमची नोंदणी नसेल तर नवीन नोंदणी करा, अन्यथा जुन्या आयडीने लॉगिन करा.
- पर्याय निवडा: ‘फलोत्पादन’ या घटकाखाली ‘कांदा चाळ’ या पर्यायाची निवड करा.
- लॉटरी पद्धत: अर्ज भरल्यानंतर संगणकीय लॉटरी पद्धतीने लाभार्थ्यांची निवड केली जाते.
- पूर्वसंमती: निवड झाल्यावर कागदपत्रे अपलोड करा. कृषी विभागाकडून पडताळणी झाल्यानंतर तुम्हाला ‘पूर्वसंमती’ (Pre-sanction) पत्र मिळेल. त्यानंतरच चाळीचे काम सुरू करावे.
कांदा चाळ ही केवळ एक वास्तू नसून शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान टाळणारे एक महत्त्वाचे साधन आहे. ६० कोटींच्या निधी वितरणामुळे आता अनेक शेतकऱ्यांना या योजनेचा प्रत्यक्ष लाभ मिळणार आहे. जर तुम्ही कांदा उत्पादक असाल, तर या सुवर्णसंधीचा फायदा नक्की घ्या.
